Miesiąc: styczeń 2017

Witajcie,
Dzisiaj wpis dotyczący prekursora współczesnej teorii ewolucji i kilka ciekawostek na jego temat.
Karol Darwin.
Angielski przyrodnik żyjący w latach 1809 do 1882.
Chyba nie ma człowieka, który by o nim nie słyszał.
Przez ewolucjonistów uważany za człowieka, który dokonał przełomowych odkryć w dziedzinie paleontologii.
Przez kreacjonistów, wyznawców teorii, że biblia jest niepodważalnym źródłem historycznym, potępiany niemal jako heretyk.
Jego dzieło wydane w 1859 roku i zatytułowane "O powstawaniu gatunków" stało się fundamentem współczesnej teorii ewolucji.
Nie można jednak powiedzieć, by Darwin jako pierwszy użył terminu ewolucja.
Użył go już w 1809 roku francuski przyrodnik Jean-Baptiste de Lamarck, chociaż same mechanizmy rządzące zjawiskiem ewolucji rozumiał nieco inaczej, niż Darwin, który zresztą dostarczył jako pierwszy samej teorii ewolucji tak silnych argumentów.
Mało osób wie również, że Karol Darwin wcale nie od samego początku głosił poglądy ewolucjonistyczne.
Wręcz przeciwnie.
Jako młody człowiek traktował Biblię, jako wiarygodne źródło historyczne, które można rozumieć dosłownie.
Posługiwał się także cytatami z Pisma Świętego, gdy rozmawiał na tematy związane z moralnością.
Diametralną zmianę w jego przekonaniach przyniosła dopiero podróż dookoła świata na pokładzie okrętu Beagle.
Podróż ta miała miejsce w 1831 roku.
Darwin został zaproszony do wzięcia udziału w tym rejsie, jako przyrodnik, choć jeszcze wtedy żywił tak silne przekonania religijne, że był bliski podjęcia studiów teologicznych.
Co zatem sprawiło, że jego światopogląd zmienił się na tyle diametralnie, że z potencjalnego teologa Darwin zmienił się w człowieka, którego nazwisko do dzisiaj jest synonimem postawy anty-kreacjonistycznej?
Przełomowe znaczenie miała tutaj wizyta Darwina na wyspach Galapagos.
Zobaczył tam niesamowicie zróżnicowane gatunki zwierząt, z których wiele występowało tylko na poszczególnych wyspach archipelagu.
Wtedy właśnie stwierdził, że taka różnorodność biologiczna nie mogła pojawić się na ziemi w jednej chwili, za przyczyną jednego stwórcy, lecz musi być dziełem wielu czynników, oddziaływujących na organizmy na przestrzeni długiego czasu.
Podczas całej swojej podróży zebrał wiele okazów flory i fauny, na których potem prowadził swoje badania.
Po powrocie do Anglii naturalnie nie ukończył studiów teologicznych, a zamiast tego zajął się pracą nad swoją teorią doboru naturalnego.
Przed wydaniem dzieła "O powstawaniu gatunków", mierzył się z licznymi wątpliwościami, bojąc się, jak zostanie przyjęta w społeczeństwie jego nowatorska teza, uderzająca przecież w podstawę ówczesnego światopoglądu kreacjonizm.
Jego obawy nie były bezzasadne, o czym najlepiej świadczy stopień krytyki, jakiej został poddany przyrodnik bezpośrednio po wydaniu swojej publikacji.
Nieżyczliwi tworzyli karykatury Darwina przedstawiające go jako skrzyżowanie człowieka z małpą, pokazując w ten sposób swój stosunek do koncepcji ewolucji człowieka głoszonej przez przyrodnika.
Najprawdopodobniej to właśnie za sprawą takich krytyków w świadomości społeczeństwa utrwaliło się błędne przekonanie, że Darwin mówił, jakoby człowiek pochodził od małpy.
W rzeczywistości Darwin nigdy nie wypowiedział takich słów. Postawił jedynie hipotezę, że człowiek i małpa mają wspólnego przodka, a to znacząca różnica.
Mało osób też wie, że Darwina, niektórzy uważają nie tylko za przyrodnika, ale także za filozofa.
Na gruncie filozofii społecznej, Karol Darwin stronił od rasizmu i wszelkich poglądów zakładających, że wszyscy ludzie nie są między sobą równi.
Sprzeciwiał się co za tym idzie niewolnictwu.
I chociaż historycznie są podejrzenia, że Darwin był pośród wielu innych jednym z tych myślicieli, z których później czerpał Adolf Hitler, tworząc teorię konieczności segregacji rasowej, można chyba powiedzieć, że było to raczej efektem wykorzystania teorii doboru naturalnego preferującego do przetrwania jedynie najlepsze osobniki w aspekcie społecznym, niż przeniesienia faktycznych przemyśleń Darwina na temat społeczeństwa do prawa Trzeciej Rzeszy.
Dyskusyjne może być wprawdzie to, że Karol Darwin uwzględniał w swoim wachlarzu zainteresowań eugenikę, sugerując, że selekcja ludzi na podstawie ich genów, może zaowocować większym odsetkiem rodzących się ludzi zdrowych i sprawnych w szerokim tego słowa znaczeniu, a wszelkie działania społeczeństwa mające na celu wsparcie rodzin z dziećmi chorymi, czy niepełnosprawnymi sprawiają, iż zatracamy to, co dał nam dobór naturalny.
Traktował tą tezę jednakże tylko jako stwierdzenie faktu, nie utożsamiając się z nią do tego stopnia, by wprowadzać ją w życie.
Uważał bowiem, że ludzie mają prawo do samodzielnego decydowania z kim chcą się wiązać, a wszelkie restrykcje narzucone przez państwo w tym zakresie zabijają tylko w ludziach to, co stanowi o ich człowieczeństwie, czyli współczucie.
Jak widać Karol Darwin był bezwątpienia ciekawą i niejednoznaczną postacią, a jego wkład do rozwoju biologii ewolucyjnej, z pewnością był ogromny.
Do następnego wpisu.

Witajcie,
Zgodnie z tytułem, w tym wpisie opowiem co nieco o skamieniałościach, które są głównym i niezbędnym źródłem informacji dla paleontologów.
Ogólnie skamieniałości – są to szczątki wymarłych organizmów, zwierząt, roślin, a nawet mikroorganizmów zachowane w procesie fosylizacji, czyli zastępowania materii organicznej przez minerał.
Żeby was całkowicie nie znudzić, nie będę opisywał tutaj różnych rodzajów skamielin i tego, czym te rodzaje się między sobą różnią.
Jeżeli kogoś to zaciekawi, może zawsze zadać mi jakieś pytanie, na które z przyjemnością postaram się odpowiedzieć.
Teraz natomiast napiszę o czymś, co może wzbudzać większe zainteresowanie.
Wielu z was może się zastanawiać, skąd i w jaki sposób pozyskuję skamieliny do swojej prywatnej kolekcji, o której pisałem w pierwszym wpisie na tym blogu.
Jak już wspominałem, pozyskanie nowych eksponatów nie jest takie trudne.
Można na przykład kupować je w Internecie, między innymi na allegro, czy w specjalnych internetowych sklepach geologicznych.
Okazuje się, że skamieniałości, liczące nawet po kilkaset milionów lat, albo i więcej, nie muszą być wcale drogie.
Wszystko zależy od tego, czy dana skamieniałość jest raczej rzadkością, czy występuje relatywnie często.
I tak na przykład trylobity – stworzenia uważane za wspólnych przodków owadów, pajęczaków i skorupiaków występujące na ziemi od około pięciuset czterdziestu do dwustu pięćdziesięciu milionów lat, będące jednocześnie jednymi z najczęściej występujących skamieniałości, można kupić w niektórych miejscach już za piętnaście złotych.
Z kolei zęby mamutów, liczące sobie najczęściej około dziesięciu, do kilkudziesięciu tysięcy lat kosztują już sto pięćdziesiąt złotych, dwieście, trzysta, a nawet więcej.
Obecnie skamieniałości kupione stanowią około jednej trzeciej moich zbiorów.
Ktoś mógłby zapytać, skąd pewność, że okazy, które kupuję, na pewno są autentyczne?
Po pierwsze, wiele sklepów geologicznych dołącza do sprzedawanych eksponatów certyfikaty autentyczności, a poza tym okazy często mają na tyle niskie ceny, że przypuszczalnie nikomu nie opłacałoby się ich podrabiać.
Po drugie i najważniejsze, mam kilku znajomych naukowców w muzeum ziemi w Warszawie i jeżeli tylko mam wątpliwości, co do autentyczności danej skamieliny, konsultuję się z nimi w tej sprawie.
Ale, jak napisałem, kupione skamieniałości to tylko jedna trzecia mojej kolekcji. Skąd zatem wziąłem resztę?
znalazłem samodzielnie przy pomocy dwóch osób widzących, a konkretnie taty i znajomego pasjonata paleontologii.
Wbrew temu, co sądzi większość ludzi, znalezienie skamieniałości nie jest takie trudne, jeśli tylko wie się, czego i gdzie szukać.
I tak na przykład na naszych polskich plażach, można znaleźć całkiem sporo interesujących okazów. Jako, że mieszkam nad morzem, praktycznie w każdą niedzielę chodzę na poszukiwania skamielin i bardzo często znajduję nawet po kilka eksponatów.
Ktoś by mógł zapytać, dlaczego w takim razie, skoro znalezienie skamieniałości jest takie proste, każdy, kto pójdzie na plażę nie znajdzie jakiejś skamieliny, przynajmniej od czasu, do czasu? Najprawdopodobniej dzieje się tak dlatego, że aby znaleźć skamieniałość, trzeba wiedzieć, na co zwracać uwagę.
Często bowiem skamieliny, zwłaszcza te znajdowane w warunkach nadmorskich, wyglądają bardzo niepozornie, przypominając nierzadko zwykłe kamienie.
Słabe zachowanie się skamieniałości z nad morza ma natomiast związek z tym, że działalność wody po prostu je niszczy, a dodatkowo pod koniec ostatniej epoki lodowcowej, około dziesięciu tysięcy lat temu, przez wybrzeże przechodził lodowiec, dodatkowo niszcząc skały i ewentualne skamieniałości.
Kolejnym powodem, dla którego przeciętny człowiek może mieć problem ze znalezieniem jakichś skamielin, jest fakt, że większość skamieniałości jest zachowana w kamieniach, które dopiero trzeba rozbić, żeby zobaczyć, co jest w środku.
Dodatkową trudność stanowi również to, że nie we wszystkich skałach można szukać skamielin.
Skał są bowiem trzy rodzaje. Wyróżniamy więc skały magmowe, metamorficzne, inaczej przeobrażone i osadowe.
Tylko w tych ostatnich zachowują się skamieniałości, ze względu na to, że skały osadowe powstają powoli, bez udziału ekstremalnych temperatur, poprzez nanoszenie przez wodę kolejnych warstw mułu i szczątków organicznych.
Skały magmowe i metamorficzne powstają zaś w obecności zbyt wysokiej temperatury i ciśnienia, by mogły w nich przetrwać szczątki jakichkolwiek organizmów.
Na razie to chyba tyle na temat skamielin.
Jak powiedziałem, w razie pytań, z przyjemnością na nie odpowiem.
Do następnego wpisu.

W tej kategorii będę dzielił się różnymi ciekawostkami związanymi z moją największą pasją prehistorią.